Namaz tartışmasız biçimde İslam dininin temelidir. Namazın Miraç'ta emredilmesi Allah'ın Müslümanlara verdiği özel bir nimettir. Gerçek ve hakiki namazda kul, Miraç'ın hikmetlerine yaklaşır. Böylece insan kulluğun ufuk noktasına yücelir.
Bizim günlük namazlarımız, böyle muhteşem bir yücelmeye eğitim mahiyetindedir. Yani bütün inananlar hangi şekilde olursa olsun, namaz kılarak ahlaklarını arıtır ve insanlığın haysiyetli yapısına ulaşır. Bugün yeryüzünde yüz milyonlarca insan, eksiği ile, yanlışı ile namaz kılmaktadır, riyakârca kılınan namazlar dışında bütün namazlarımız Cenâb-ı Hakk'ın makbulüdür. Şu halde, biz namaz kılarken hep ahlaki bir yücelmenin özlemi içinde ve gayretinde olmalıyız. Elbette Allah'a layık hamd namazına erişmek, zorlu bir arınma konusudur. Ne var ki, kıldığı namazları yeterli bulmayarak bu güzel eğitimden kaçmak, nimetlerin en güzelini kaybetmek anlamına gelir.
Namazın şekli, okunan dualar, namazdaki âyetler ve zikirler gerçek namazın motifleridir. Biz namazı ne kadar yüzeyden kılarsak kılalım bu kuralları uygularız. Zaten gerçek namazı anlamak, tarif etmek için çok derin bilgileri karıştırmanıza gerek yoktur. Yalnız namazdaki hareketler ve namazda Allah'a söylediklerimizi anlarsak, namazın ne denli yüce bir hikmet olduğunu kavrarız.
Şu halde, namazı anlayabilmenin ilk şartı; namazın sabit bir kalıp olmadığını, insanı sıfır noktasından alıp en yücelere doğru arıtan bir faaliyet olduğunu tanımaktır. Bizzat herkes kendisi fark etmiştir ki; hem vakit namazında, hem de muhtelif günlerde kıldığımız namazlar birbirinin aynı değildir. Daha vecd içinde kıldığımız namazlar yanında çok yüzeyde kıldığımız pek çok namazımız vardır. Bu gerçeği bir benzetme ile anlatabiliriz: Namazın gerçeği bir gülün açılmamış goncası gibi kabul edilirse, ona ulaşmak için kat kat bir çok gül yaprağını geçmemiz gerekir. En satıhta kalan yapraklar günlük meşguliyetlerimiz arasında kıldığımız namazlardır. Daha huzurlu ve duygulu kıldığımız namazlar biraz daha içteki yaprakları temsil etmektedir.
Zaten insan nefisle gönül arasında raks eden bir noktaya benzer. Nefse yaklaştıkça namaz yüzeylerde kalır, gönle yaklaştıkça namaz derinleşir. Bu açıdan, namaz bize aynı zamanda kemal açısından bir ölçüdür. Eğer hep satıhta kalarak namaz kılıyorsak hareket noktamız nefisle iç içedir. Aksine, gittikçe arınıyorsak, namaz zevki duyuyorsak gönle yaklaşıyoruz demektir.
Namaz, bütün hayat boyu inananların uymak zorunda olduğu bir ibadettir. Bu yüzden karakterlerimizi çizen en büyük etkendir. Namaz kıldığı halde, ahlaki kalıplarda beğenmediğimiz davranışlara sahip insanlara bakarak namaza karşı çıkmak; yanlış bina yapan mühendise kızıp cahil ustaya yaptırmaya benzer. Bu görüntünün önemli bir nedeni; namazda gerçeğini bilmeden, onu öğrenmeye gayret etmeden, çoğumuzun namazı kalıplaştırma yanılgısıdır. Namazı ahlakın vazgeçilmez bir yaşantısı olarak tanımak, sanırım ki bu çıkmazları kökünden halledecektir.
Namaz:
Namaz insandaki ahsen-i takvim (güzeller güzeli bir hilkat) sırrını ortaya çıkarır.
Allah'a giden kutsal yolda mutlu bir yolculuktur.
Bedene güç, nefse berraklık, ruha huzur; gönle haz veren ilahî bir ziyafettir.
Namaz, kulun ilahî huzurda sınırsız bir hamdi, kendi hiçliği yanında Sübhan'ın kudretini yaşama zevkidir.
Namaz tahammülü imkansız nazların manyetik alanında kulun titreşimidir.
Namaz Fatiha sırrının açılıp bizi ilahî huzurda saflaştırdığı bir mucize-i Muhammedi (sav)'dir.
Ve namaz Allah'ın kendi muhteşem sanatını müminin gönlünde seyrettiği Miraç'tır. Böylece namaz, insanın bedeni dahil tümüyle manaya, evrenlerin sonsuzuna intikal ettiği bir saltanat-ı Muhammedi (sav)'dir.
İşte bu akıl almaz zikrin en yüzeyde yapılması bile ilahî hoşnutluğu kazandırır. Şüphesiz ki, böylesine akıl almaz bir nimetin ilahî huzurda, sezilmesinin bilincinde olmamız gerekir. Namazın böyle çok önemli bir ibadet olması titiz bir hazırlığı zorunlu kılar.
Değişmeyen bir kural, namazın asıl hedefinin gerçek namaz oluşudur. Ancak riya kokusu taşımayan her namazın da Allah katında kabul olduğu gerçektir. Acaba biz ömür boyu günde beş vakit kıldığımız namazlarda Efendimiz'in ahlakına uygun bir sistemi geliştirerek namaza nasıl layık olabiliriz? Eğer bir kul ben gerçek namaz kılamıyorum, diye namazı terkederse, kulluktan istifa etmek gibi gaflete düşer. Yine bir kul, namazın her şekli kabul oluyormuş diye, ölene kadar yalnız namazın şeklini taklid ederse; hazzını duymazsa, bu da kendindeki ahsen-i takvim sırrını inkar olur. O halde namazı, ne kadar yüzeyde de kalsa, hiç terketmeyeceğiz. Ancak her geçen gün, daha doğrusu her fırsatta namazın gerçeğine yaklaşmaya çalışacağız.
Şeklen kılınan bir namazla gerçek namaz arasında pek çok aşamalar vardır. Yani, bir namaz "ya taklid ya da gerçek olur" diye iki tanım yapılamaz. Taklid namazı en dıştaki kabuk sayarsak; özdeki gerçek namaza doğru binlerce kat namaz vardır. İşte bize düşen her geçen gün bu aşamaları yavaş yavaş geçerek hakiki namaza yaklaşma gayretidir.
Dr. Haluk NURBAKİ
