Peygamberimiz aleyhisselam, hayâ hakkında şöyle buyurmuştur:
“Her din için bir ahlâk vardır. İslâm ahlâkı da hayâdan ibarettir.”(1)
“İman, atmış küsur şubedir. Onların en üstünü ‘lâ ilahe illallah’tır. En aşağısı da yoldan, halkı rahatsız eden bir şeyi gidermektir.
Hayâ da, imandan bir şubedir.”(2)
“Hayâ, ancak hayır getirir.”(3)
“Hayâ imandandır, iman ise cennettedir. Yüzsüzlük cefadandır, cefa ise cehennemdedir.”(4)
“Hayâ, bir şeyde bulunursa, onu ancak süsler. Hayâsızlık da, bir şeyde bulunursa, onu ancak lekeler!”(5)
“İlk peygamberlerin sözlerinden insanların idrak ve tevarüs ettiği şey, ‘Utanmayınca, istediğini yap! sözüdür.”(6)
“Hayâ ile iman, daima bir arada bulunurlar. Onlardan biri kaldırılınca, diğeri de kalkar!”(7)
Abdullah b. Mes’ud der ki:
“Resûlullah aleyhisselam bir gün:
‘Yüce Allah’tan hakkıyla hayâ ediniz!’ buyurdu.
‘Yâ Rasûlallah! Allah’a hamd olsun, biz Allah’tan hayâ ediyoruz!’ dedik.
Resûlullah aleyhisselam:
‘Allah’tan hayâ etmek, böyle değildir.
Fakat Allah’tan hakkıyla hayâ etmek; başı ve başın taşıdığı uzuvları, karnı ve karnın içine doldurduğu uzuvları haramdan korumak, ölümü ve toprak altında çürümeyi hatırda tutmaktır!
Ahireti dileyen kişi de, dünya hayâtının zînetini bırakır.
İşte, kim böyle yaparsa, Yüce Allah’tan hakkıyla hayâ etmiş olur!’ buyurdu.”(8)
Peygamberimiz aleyhisselam:
“Hiç şüphesiz, Azîz ve Celîl olan Allah, bir kulu helak etmek istediği zaman, ondan hayâyı çeker alır!
Hayâyı çekip alınca, o kul ancak hayâsız ve menfur olur!
Menfur olduğu zaman, kendisinden emniyet kaldırılır.
Emniyet kaldırılınca, o ancak hain olur!
Hain olduğu zaman, kendisinden rahmet kaldırılır!
Rahmet kaldırılınca, o ancak lanete uğrar, melun olur!
Lanete uğradığı ve melun olduğu zaman da, kendisinin İslâmiyet’le bağlantısı koparılır!” buyurmuştur.(9)
Peygamberimiz aleyhisselam, her iyilikte olduğu gibi, hayâ hususunda da insanların en hayâlısı, en utangacı idi.
Görülmesinden, açılmasından sakınılan şeylere de; insanların, gözünü en çok yumanı idi.(10)
Ebû Saîd el-Hudrî der ki:
“Peygamber aleyhisselam, kendi köşesine çekilmiş bakireden daha hayâlı ve utangaç idi. Bir şeyden hoşlanmadı mı, onu yüzünden anlardık.”(11)
(M. Asım Köksal, İslam Tarihi, XVIII, 472-474. sayfalarından alıntıdır.)
