Kur’an-ı Kerimde iki ayette: “Onlar kötülüğü iyilikle savarlar” buyrulmuştur. Bu ayetlerden biri Ra’d suresinde (ayet: 22) olup temiz, selim akıl sahipleri anlamında olan “ülü’l-elbâb”ın vasıflarından biri olarak zikredilmiştir.
İkincisi de Kasas suresinin 54. Ayeti olup Hz. Muhammed (sav) peygamber olarak gönderilmeden önce vasıflarını kendi kitaplarından okuyarak inanan, peygamber olarak gönderilince bu imanlarını yenileyerek Müslüman olan Abdullah b. Selam gibi Yahudi âlimlerinin sıfatı olarak zikredilmiştir.
Ayetteki “kötülüğü iyilikle savarlar” ifadesi genel olup bununla ne kastedildiği hususunda müfessirler aşağıdaki görüşleri belirtmişlerdir:
1- İbn Abbas, onlar kötü amelleri iyi amelle def ederler,
2- İbn Zeyd, onlar şerri hayırla def ederler,
3- Saîd b. Cübeyr, onlar münkeri ma’ruf ile savarlar,
4- Onlar zulmü affederek savarlar,
5- İbn Şecere, onlar günahı tevbe ile savarlar,
6- Kutabî, onlar cahilin kötülüğünü hilimle savarlar,
7- Dahhak, onlar fuhşu selamla savarlar, diye açıklamışlardır. Ayrıca:
8- Onlar bir kötülük işledikleri zaman ondan vaz geçerler ve istiğfarda bulunurlar,
9- Onlar şirki kelime-i şehadet getirerek def ederler, şeklinde de açıklanmıştır. (Bkz. Kurtubî, Ra’d Suresi 22. Ayetin Tefsiri).
Aslında bu açıklamaların hepsi birbirine yakın olup iyilik ve kötülüğe verilen misaller kabilindendir.
Konunun özü şudur: Kötülüğü iyilikle savarlar” ifadesini iki şekilde anlamak mümkündür:
Allah’ın bu iyi kulları kendilerine kötülük yapanlara kötülükle mukabele etmezler, bilakis iyilikle mukabele ederler. Ya da onlar bir kötülük yaptıkları zaman akabinde hemen bir iyilik yaparlar; böylece iyilikleri kötülükleri giderir. Nitekim Yusuf suresinin 114. ayetinde: “Şüphesiz ki iyilikler kötülükleri giderir” buyrularak bu husus açıkça belirtilmiştir.
Peygamber Efendimiz de her Müslümanın ahlaki yönden uyması gereken üç temel prensipten birinin bu olduğunu belirtmiştir:
Ebu Zer (r.a.)’tan şöyle rivayet edilmiştir: Rasûlüllah (sav) bana hitaben:
Nerede olursan ol Allah’tan kork, bir kötülük işlediğin zaman hemen akabinde bir iyilik yap ki onu yok etsin, insanlarla da güzel geçin” buyurdu. (Tirmizî, Birr, 55).
