Kur’an’da, faiz ile ilgili dört farklı sûrede olmak üzere sekiz âyet nazil olmuştur. Bunlardan beşi Bakara sûresinde, Âl-i İmrân, Nisâ ve Rûm surelerinde de birer âyet bulunmaktadır.
Nüzul tarihleri farklı olan bu âyetler faizin yasaklanmasında tedrici bir yol izlendiğini göstermektedir. Kur’an’ın benimsediği bu yöntem içkinin dört ayrı âyetle haram kılınmasına benzemekte olup, bunun da islamın yaygınlık kazanmış sosyal hastalıklara uyguladığı metodun tabii bir sonucu olduğu anlaşılmaktadır.
K.Kerim’de faizin yasaklanma aşamaları:
Kur’anda faizle ilgili olarak nazil olan âyetlerin nuzul tertibi ve yasaklama aşamaları şöyledir:
Birinci aşama; Rum Suresi 39. Âyeti Mekke’de nazil olmuştur. Bu âyette faizin haramlığına delalet olmamakla birlikte, faizin Allah katında güzel karşılanmayacağına dair işaret vardır. Dolayısıyla bu âyet faiz hususunda soyut bir öğütten ibarettir.
İkinci aşama; Nisa Suresi 161. âyeti Medine’de nazil olmuştur. Bu âyette, mümünlere hitaben, Yahudilere faiz yasaklandığı halde faizli muamelelerde bulunmalarından dolayı Allah’ın gazabını hakettikleri ifade ediliyor.Bu âyette müminlere yönelik kesin bir tahrim olmamakla birlikte,ima yoluyla müminler ikaz edilmektedirler.
Üçüncü aşama; Al-i İmran 130.âyeti, faizin haramlığına sarih olarak delalet etmekle birlikte, bu yasak külli ve genel değil, cüz’i ve kısmidir.Yani bu aşamada yasaklanan faiz türü, ilk borca vadesinde ödenmedikçe, yeni faizler eklenmek suretiyle ana parayı katlayarak çoğalan fahiş faiz yasaklanmıştır.
Dördüncü aşama; Mekke’nin fethi veya veda haccı esnasında nazil olduğu hususunda değişik rivâyetler bulunan Bakara suresi 275-279. âyetleri ile faizin her çeşidi genel ve kesin bir şekilde yasaklanmış, bundan sonra faizden vazgeçmeyenleri ise Allah ve Resulüne savaş ilan etmiş olarak nitelendirilmiştir. İbn Ömer ve Cabir’in rivâyetine göre, H.10. yılda gerçekleşen Veda Haccı’nda Allah Resulü:
“Cahiliyyeden kalma her türlü faiz kaldırılmıştır. İlk kaldırdığım faiz de Abbas b.Abdülmuttalib’in faizidir.”(1) buyurmuştur. Ve bundan 81 gün sonra, H.11. yılı içerisinde Hz.Peygamber vefat etmiştir. İbn Abbas’ın “Allah Resulü’ne indirilen âyetlerin en sonuncusu faiz âyeti idi”(2) şeklindeki açıklaması ile bu hususta Hz. Ömer’in “ En son nazil olan âyetlerden birisi de faiz âyetidir. Resulullah onu bize açıklamadan vefat etti. O halde faiz ve faiz şüphesi taşıyan şeyleri terkedin”(3) şeklinde onu desteklemesi, faizle ilgili son âyetin veda haccı esnasında nazil olduğunu göstermektedir. Bundan anlaşılıyor ki, faiz âyetlerinin ilk tatbikatı bu hutbede ilan edilmiş ve âyetin hükmü gereğince o ana kadar alınan faizler tenfiz edilmiş, fakat o ana kadar alınmamış olan faizler de iptal edilmiştir.”(4)
